آموزش مهارت‌ تفکر انتقادی و حل مسئله

 امروزه دانش‌آموزان، سیستم آموزشی را تجربه می‌کنند که به‌سرعت و لحظه‌به‌لحظه به خاطر فنّاوری‌های زیاد آموزشی در حال تغییر است. استراتژی‌های یادگیری، فرایند تدریس و نقش معلمان، دانش‌آموزان، والدین به‌طور پیوسته مطابق با نیاز آموزشی قرن بیست و یکم در حال پیشرفت بوده است. در این دوره با توجه به سیستم آموزشی دانش‌آموزان باید از مهارت‌های تفکر انتقادی و حل مسئله برخوردار باشند. بیایید در مورد آن‌ها یاد بگیریم.

تفکر انتقادی و حل مسئله

تحصیلات قرن 21 فقط نیازمند نمره خوب آوردن نیست، بلکه به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا یادگیرنده‌های مستقلی باشند. همچنین دارای مجموعه‌ای از مهارت‌هایی است که ما می‌توانیم به‌عنوان “مهارت‌های قرن 21 ” از آن یاد کنیم.

بیایید یک نگاهی به فهرست مهارت‌های قرن 21 داشته باشیم:

• خلاقیت
• تفکر انتقادی
• آگاهی فرهنگی
• حل مسئله
• نوآوری
• تعهدات اجتماعی
• ارتباطات
• بهره‌وری
• همکاری
• جوابگویی
• اکتشاف
• ابتکار عمل
• مسئوليت
• مدیریت

علاوه بر مهارت‌های ذکرشده‌ی فوق، مهارت‌های بیشتری وجود دارد که دانش‌آموزان قرن بیست و یکم نیاز دارند. ارائه اطلاعات مربوط به تمام مهارت‌های در یک مقاله کار سختی است، زیرا من این مقاله را با تمرکز بیشتر بر دو مهارت مهم، یعنی مهارت‌های تفکر انتقادی و حل مسئله می‌نویسم. همان‌طور که می‌دانیم دانش‌آموزان قرن بیست و یکم مشاغلی را خواهند داشت که حتی ممکن است هنوز وجود نداشته باشد، دانش‌آموزان باید از مهارت‌های حل مسئله و تفکر انتقادی برخوردار باشند. بیایید در مورد آن‌ها یاد بگیریم.

تفکر انتقادی:

تفکر انتقادی راهی برای تصمیم‌گیری در مورد آن است که یک ادعا درست یا تقریباً درست یا غلط باشد. هدف اصلی آموزش‌وپرورش قرن 21، کمک به دانش‌آموزان است که به‌جای افکار طوطی‌وار به‌طور انتقادی فکر کنند. تفکر انتقادی منجر به مهارت‌هایی می‌شود که می‌توانند یاد بگیرند، مسلط شوند و بکار گیرند. این یک بررسی منطقی از ایده‌ها، استنباط‌ها، فرضیات، اصول، استدلال، نتیجه‌گیری، موضوعات، اظهارات، باورها و اعمال است.

حل مسئله:

حل مسئله، خودِ اصطلاح نشان می‌دهد که این، یک رویکرد برای حل مسائل و یا یافتن راه‌حل برای مسائل است. از دانش‌آموزان تا متخصصان، هریک در مقطعی از زمان مسائلی را تجربه می‌کنند. برخی از مسائل پیچیده هستند درحالی‌که بسیاری دیگر به‌راحتی حل می‌شوند. برای هر تکلیف یا کاری که انجام می‌دهیم، چالش‌ها و مسائل زیادی وجود دارد که تکمیل کردنِ آن را مشکل می‌سازد. آموزش قرن بیست و یکم شامل آموزش روشی است که به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا بتوانند مشکلات شغلی، تحصیلی یا زندگی‌شان را حل کنند.

شباهت بین تفکر انتقادی و حل مسئله:

تفکر انتقادی به‌عنوان تصمیمات پرمعنی و بدون تعصب یا قضاوت بر اساس تفسیر، تجزیه‌وتحلیل، ارزیابی، نتیجه‌گیری و توضیح اطلاعات به‌عنوان شواهد عملی به یک‌رشته خاص تعریف‌شده است. تفکر انتقادی از یک دانشجو(یا دانش‌آموز) به  دانشجوی دیگر متفاوت است، زیرا آن‌ها تفسیرهای متفاوتی دارند.

حل مسئله ، توانایی یافتن راه‌حل برای مسائل است، غلبه بر چالش‌ها و تکمیل تکالیف دشوار از طریق فن‌ها است.

تفکر انتقادی و حل مسئله هر دو به هم شبیه‌اند، زیرا طراحی آن‌ها به هم نزدیک است و چالش‌های مختلفی را در برمی‌گیرند. هر دو تفکر انتقادی و حل مسئله (حل مسئله خلاقانه) شامل فرایندهای زیر هستند:

• شناسایی یک هدف
• انجام تحقیقات
• ساختن ایده‌ها
• بسط دادن راه‌حل‌ها
• چک کردن برای درستی یا نادرستی راه‌حل‌ها

(ديدگاه آموزگاران) چرا دانش آموزان قرن 21 نيازمند تفكر انتقادی و مهارت‌های حل مسئله هستند و چگونه معلمان می‌توانند اين مهارت‌ها را بهبود بخشند:

تفکر انتقادی:  

بسیاری از دانش آموزان به تکنولوژی و همچنین دستگاه‌های تکنولوژیکی و تخصصی دسترسی دارند و اکثر آن‌ها چگونگی کار با وبلاگ‌ها، وبلاگ‌های کوچک، ارتباط برقرار کردن و همکاری با دیگران از طریق رسانه‌های اجتماعی، کشف و تبادل دانش در مورد هر مفهومی را می‌دانند. باوجود داشتن بسیاری از فناوری‌های آموزشی، دستیابی به استانداردهای یادگیری بالاتر برای دانش‌آموزان و دانشجویان دشوار است. دلیل آن، این است که تکنولوژی‌هایی که آن‌ها استفاده می‌کنند گزینشی(مبتنی بر انتخاب) نبوده است. امروزه دانشجویان هنوز نمی‌توانند از بین یافته‌های جستجوی گوگل انتخابی نقادانه داشته باشند، و بسیاری مفهوم رد پای دیجیتالی را درک نمی‌کنند.

جولز، معلم انگلیسی، یک تمرین را در مدرسه خود برای بهبود تفکر خلاق دانش‌آموزان به اشتراک گذاشته است. بیایید در مورد آن یاد بگیریم.

“بسیاری از دانشجویان و دانش‌آموزان روی منابع موردنظر خود که از سایت‌های آنلاین انتخاب می‌کنند، نقادانه فکر نمی‌کنند. ما یک استراتژی پژوهشی چهارساله در دبیرستانمان را که شامل جستجو برای منابع، تعیین اعتبار منابع، چگونگی تفکیک منابع اولیه و ثانویه، بررسی چگونگی به‌روزرسانی مواد و… بود، طراحی و اجرا کردیم.

من بیشتر افراد در مقاطع بالاتر را آموزش می‌دادم و متوجه شدم که اکثر دانش‌آموزان برای انجام سؤالات خود وبلاگ‌های معتبر را در مقابل با مقالات ذکرشده‌ای که مورد تأیید کارشناسان بود را ترجیح می‌دادند. اما لزوماً این انتخاب، آن‌ها را به‌سوی انتخاب منابع بهتر یا جستجوی پاسخ‌هایی  که قبلاً برای آن‌ها ارائه نشده است، سوق نمی‌داد. نیاز و توانایی دانشجویان و دانش‌آموزان برای انتقاد از رسانه‌ها که با آن روزانه سروکار دارند، به‌شدت ضروری است.

“جولز می‌گوید:

“چرا” می‌تواند دانش‌آموزان را به‌طور انتقادی تحریک کند.

به اعتقاد جولز، کلمه یا سؤال “چرا” نشانه‌ای مهم از “تفکر انتقادی” است. اکثر دانش‌آموزان فقط آموخته‌هایی که از معلمان، کتاب‌ها یا هر منبع دیجیتالی است را دنبال می‌کنند. اما تعداد کمی از دانش‌آموزان سعی می‌کنند در مورد آنچه دارند، یاد بگیرند و بپرسند “چرا دنبال آن می‌گردند”. این طبیعت علاقه‌مند، آن‌ها را در مقابل دیگران خاص می‌سازد.

در ریاضی، تفکر انتقادی در دانش‌آموزان زمانی رخ می‌دهد که، پرسش ” چرا این عمل را انجام دهم؟” جایگزین پرسش ” چه عملی انجام دهم؟” شود.‌

گراهام جانسون،

” تفکر در طول سؤال اتفاق می‌افتد درحالی‌که یادگیری در زمان پاسخگویی به سؤال متوقف می‌شود. “چرا “همیشه یک سؤال بزرگ است” .

معمای اسکایپ بهبود تفکر انتقادی و مهارت‌های همکاری در میان دانش‌آموزان:

بسیاری از مربیان اسکایپ را به عنوان یک ابزار عالی برای ارتقاء همکاری بین دانش‌آموزان و بهبود مهارت‌های تفکر انتقادی پیدا می‌کنند.

معمای اسکایپ یک بازی آموزشی است، توسط معلمان اختراع‌شده است، دو کلاس درس در اسکایپ بازی می‌کنند. هدف از این بازی این است که موقعیت مکانی کلاس دیگر را با پرسیدن از همدیگر حدس بزنید. این برای همه گروه‌های سنی مناسب است و می‌تواند برای تدریس موضوعاتی مانند جغرافیا، تاریخ، زبان، ریاضیات و علوم استفاده شود.

تفکر انتقادی و حل مسئله

علاوه بر این، چیزهای مهم دیگری نیز برای شناخت تفکر انتقادی و همچنین تکنیک‌های تدریس بی‌شماری برای پیاده‌سازی آن وجود دارد. ما می‌خواهیم نظر شما را درباره‌ی این موارد داشته باشیم.

حل مسئله:

فرمول حل مسئله‌ی انیشتین:

جفری فیلیپس ، نویسنده و مشاور نوآوری، از انیشتین می‌پرسد: ” اگر برای حل یک مسئله‌ی پیچیده یک ساعت وقت داشته باشی، چگونه زمان خود را مدیریت می‌کنی؟  (انیشتین) گفت که من 55 دقیقه برای تعریف کردن مسئله و گزینه‌ها و 5 دقیقه را به حل آن اختصاص می‌دهم. این کاملاً مخالف آنچه امروز اکثریت قریب به‌اتفاق مدیران انجام می‌دهند.”

مؤسسات آموزشی باید این واقعیت را درک کنند که بجای آموزش دادن یک روش منحصربه‌فرد برای مقابله با یک مسئله باید به دانش‌آموزان کمک کرد تا بتوانند روی گزینه‌های مختلف مسئله فکر کنند تا از این طریق مهارت‌های حل مسئله خود را بهبود بخشند.

5 بار پرسیدن ” چرا ” می‌تواند ریشه هرگونه مسئله را پیدا کند:

وقتی دانش‌آموزان با شیوه‌های پیشرفته یاد می‌گیرند، چالش‌های زیادی را تجربه می‌کنند و نیاز به مقابله با موقعیت‌های مختلف را دارند. اجازه دهید مدل اصلی این رویکرد را توضیح دهم:

به‌عنوان‌مثال، اگر شما موفق به پاسخگویی به یک مسئله ریاضی نشدید، این سؤالات را از خود بپرسید:

1. چرا به سؤال جواب ندادم؟ (چون زمان کافی نداشتم)
2. چرا طول کشید؟ (ازآنجاکه مفهوم برای من بسیار دشوار بود)
3. چرا فقط برای من دشوار بود؟ (ازآنجاکه من در یک گام مشخص گیرکرده‌ام)
4. چرا من در آن مرحله به‌خصوص گیر کردم؟(چون من آن را تمرین نکردم)
5. چرا من آن را تمرین نکردم؟ (ازآنجاکه فکر می‌کردم می‌توانستم آن را به‌راحتی بدون تمرین کردن انجام دهم.)

“چگونه کدگذاری” آموزشی برای بهبود بخشیدن به مهارت‌های حل مسئله:

بیل گیتس یک‌بار گفت: “همه در این کشور باید یاد بگیرند که چگونه برنامه‌نویسی کامپیوتر کنند، چراکه چگونه فکر کردن را به آن‌ها می‌آموزد”.

 

دلیل اصلی این‌که چرا دانش‌آموزان جوان و دانشجویان باید به یادگیری برنامه‌نویسی تشویق شوند، این است که سواد رایانه‌ای پایه‌ای است که آن‌ها منطق و چالش‌های پشت این دنیای دیجیتال را درک می‌کنند.

تفکر انتقادی و حل مسئله

LeighMarburyNichols ، مربی آموزشی ریاضی، به سایر مربیان پیشنهاد می‌کند که دانش‌آموزان را به پرسیدن سؤالات خود تشویق کنند و به‌طور شفاف، با صبر و شکیبایی به هر یک از پرسش‌های آن‌ها پاسخ دهند. دانش‌آموزان باید تمام پرسش‌های خود را روشن کنند؛ این بهترین راه برای بهبود  حل مسئله و مهارت‌های تفکر انتقادی است.

امیدوارم از این مقاله هم لذت و یادگیری کافی رو برده باشید.
همچنین میتونید ویدیو این مقاله رو به صورت تصویری مشاهده کنید: