سعاد | کالج آموزش آنلاین
اهمیت ارزیابی مؤثر در آموزش
ارزیابی ابزاری رایج است که در آموزش استفاده می‌شود. چرا معلمان برای بهبود آموزش خود نیاز به ارزیابی مؤثر دارند؟ اهمیت ارزیابی مؤثر و ارزیابی برای یادگیری چیست؟ چرا ارزیابی مؤثر جزء لاینفک آموزش و اجتناب‌ناپذیر است؟ انواع ارزیابی چیست و چگونه به رشد و پیشرفت دانش‌آموزان کمک می‌کند؟ در این مقاله به شما خواهیم گفت که چرا ارزیابی مؤثر برای یادگیری مهم است.
هنگامی‌که شروع به آموزش و تهیه مواد درسی برای دانش‌آموزان می‌کنید، باید آموزش خود را ارزیابی کنید. معلم اهداف خود را برای رسیدن به پایان هر فصل و یا در پایان آموزش تعیین می‌کند. ارزیابی مؤثر تعیین می‌کند که آیا اهداف آموزش و پرورش برآورده می‌شوند یا خیر.
سؤالات مداوم که هنگام ارزیابی به ذهن شما خطور می‌کند عبارت‌اند از: “آیا ما آنچه را که قرار است آموزش دهیم، آموزش می‌دهیم؟” ” آیا ما به اهدافی که برای آموزش تعیین کرده بودیم، رسیده‌ایم؟” ” چه راه‌هایی برای بهبود آموزش شما و ارتقا یادگیری وجود دارد؟ “این سؤال‌ها لازم نیست در مرحله خاصی از تدریس شما باشند.
شما باید این سؤالات را در کل آموزش و حتی بعد از اجرای آن بپرسید. ارزیابی بر تصمیمات مربوط به حوزه‌های مختلف تأثیر می‌گذارد: نمرات، پیشرفت، نیازهای آموزشی ، دانستن دانش قبلی و برنامه درسی.
برای دانش‌آموزان هیچ کاری مهم‌تر از ارزیابی از عملکرد آن‌ها و بازخوردی که ما در مورد آن می‌دهیم نیست. نتایج ارزیابی ما روی دانش‌آموزان تا آخر عمر تأثیر می‌گذارد …
– نژاد و همکاران
چرا ارزیابی اهمیت دارد؟
ارزیابی مؤثر و بازخورد مرتبط با آن برای یادگیری دانش‌آموزان ضروری است. بااین‌وجود، ممکن است متوجه شوید که بجای حمایت از یادگیری دانش‌آموزان بیشتر وقت شما برای اطمینان از کیفیت ارزیابی گرفته شده است.
ارزیابی مؤثر و خوب طراحی‌شده علاوه بر آنکه میزان پیشرفت دانش‌آموزان را می‌سنجد، مزایای متعددی دارد زیرا می‌تواند ابزاری باشد تا دانش‌آموزان با یادگیری‌شان درگیر شوند. پس در حالت ایده آل، شما باید از یادگیری فعال پشتیبانی کنید نه ارزیابی از یادگیری تا اطمینان حاصل کنید که فرایند ارزیابی جزء لاینفک آموزش دانش‌آموزان شماست.
ارزیابی برای یادگیری چیست؟
ارزیابی برای یادگیری روی فرصت‌هایی برای رشد توانایی دانش‌آموزان تمرکز دارد، این مهم را با ارزیابی از خودشان، قضاوت در مورد عملکرد خود و بهبود آن عملی می‌کنند. این روش از روش‌های ارزیابی معتبر استفاده می‌کند و فرصت‌های زیادی را در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌دهد تا مهارت‌های خود را از طریق ارزیابی تکوینی و با استفاده از ارزیابی تراکمی مفید توسعه دهند.
ارزیابی موتور محرک یادگیری دانش‌آموزان است
-جان کاوان
ارزیابی غیرقابل‌اجتناب است
برای برخی از شما، ارزیابی مؤثر بخش قابل‌توجهی از حجم کار شما را به خود اختصاص می‌دهد و برای دانش‌آموزان می‌تواند نقش تعیین‌کننده و مهمی از اینکه چه موقع، چگونه و چه یاد می‌گیرند باشد؛ بنابراین، ارزیابی «مؤثر»، هم برای دانش‌آموزان و هم برای شما ضروری است.
ارزیابی خوب طراحی‌شده می‌تواند یادگیری فعال را تشویق کند، به‌ویژه هنگامی‌که ارائه ارزیابی نوآورانه و جذاب باشد. به‌عنوان‌مثال، ارزیابی توسط همسالان و خودارزیابی، می‌توانند مهارت‌های مختلفی از قبیل تأمل، تفکر انتقادی و خودآگاهی را تقویت کنند – و همچنین دانش‌آموزان روند را ارزیابی کنند.
با دانش‌آموزان در مورد روش‌های ارزیابی صحبت کنید تا مقاصد و اهداف ارزیابی شما مشخص شود. در پایان روز، زمانی را برای اندیشیدن در مورد اینکه چرا، چه چیزی و چگونه می‌خواهید دانش‌آموزان خود را ارزیابی کنید، صرف نمایید. این کار یک سرمایه‌گذاری ارزشمند وقت است.
انواع ارزیابی چیست؟
انواع مختلفی از ارزیابی در آموزش وجود دارد. تمام روش‌های ارزیابی در طول تدریس و بعد از تدریس اهداف مختلفی دارند. در این مقاله به شما خواهیم گفت که چه نوع ارزشیابی در طول تدوین و اجرای تدریس شما مهم‌ترین ارزشیابی است.
پیش‌ارزیابی یا ارزیابی تشخیصی
هدف این است که شما قبل از تدریس، از نقاط قوت، ضعف و مهارت و دانش موجود در دانش‌آموز خود مطلع شوید. بر اساس اطلاعاتی که جمع‌آوری کرده‌اید می‌توانید تدریس خود را طراحی کنید.
همچنین پس از پایان تدریس یک مبحث ریاضی و در شرایط مرور مباحث و دانسته‌های قبلی دانش‌آموزان با هدف رفع مشکلات یادگیری و کمک به رشد یادگیری آن‌ها و آشنایی با میزان فهم و پنداشت‌های غلط دانش‌آموزان صورت می‌گیرد.
ارزیابی تکوینی
ارزیابی تکوینی در حین تدریس انجام می‌شود، وقتی می‌خواهد مفهوم شکل بگیرد. هدف نظارت بر یادگیری دانش‌آموزان برای ارائه بازخورد است. این ارزیابی کمک می‌کند تا اولین شکاف در تدریس خود را شناسایی کنید.
بر اساس این بازخورد می‌دانید که برای گسترش بیشتر برای تدریس خود باید روی چه مواردی تمرکز کنید؛ بدفهمی‌ها و کم فهمی دانش‌آموزان را به هنگام تدریس تشخیص دهید؛ برای تغییر یا اثربخشی روی شیوه‌ی تدریس خود اقدام کنید.
ارزیابی تراکمی
ارزیابی تراکمی همان آزمون‌های معمولی و سنتی ریاضی است که یک یا چند بار در طول سال تحصیلی معمولاً با اعلام قبلی و به‌صورت حجمی در یک جلسه برای ارزیابی دانسته‌های ریاضی دانش‌آموزان اجرا می‌گردد.
بدیهی است که با این شیوه به‌تنهایی قابلیت‌های ریاضی دانش‌آموزان قابل‌شناسایی نیست و همان تلقی جدایی درس و امتحان از یکدیگر را تقویت می‌نماید. با انتخاب این روش به‌تنهایی و بدون توجه به فرایند پیوسته‌ی عمل ارزیابی در کلاس، زمانی معلم متوجه مشکلات درسی دانش آموزان می‌شود که معمولاً خیلی دیر است.
تکنیک‌های ارزیابی کلاس درس ریاضی
روش‌های ارزیابی کلاس معرف به (Math CATs (Mathematics Classroom Assessment Techniqe ابزاری برای انجام سنجش تکوینی در کلاس ریاضی است که شامل فعالیت‌های ساده‌ی کلاسی هستند که بر اساس نمره و امتیازات کمّی نمی‌باشند؛ بلکه هدف اصلی از انجام آن‌ها، آشنایی بیشتر با دانسته‌های دانش‌آموزان به‌منظور کمک به پیشرفت یادگیری آنان و بهبود شیوه‌های یاددهی است.
مزایای Math CATs
۱. این روش‌ها سریع است، وقت کلاس را نمی‌گیرد و نتایج آن بلافاصله قابل‌استفاده است؛
۲. هر معلم ریاضی می‌تواند آن‌ها را با روش موردنظر خود و با توجه به موضوع درس طراحی و اجرا نماید؛
۳. از طریق این ارزیابی همه‌ی دانش‌آموزان می‌توانند نه‌تنها آنچه را که خوب فهمیده‌اند، بلکه آنچه را نیز به‌خوبی درک نکرده‌اند، آشکار نمایند؛
۴. برخلاف امتحانات پایانی، از طریق ارزیابی کلاس در طول سال تحصیلی، معلم می‌تواند پیش از آنکه دیر شده باشد، از چگونگی یادگیری دانش‌آموزان و پنداشته‌های غلط آن‌ها آگاه شود و نسبت به رفع آن‌ها اقدام نماید؛
۵. دانش‌آموزان ممکن است از طرح سؤالات و ابهامات خود در کلاس درس و در حضور همکلاسی‌های خود اکراه داشته باشند. این ارزیابی‌ها فرصت مناسبی را فراهم می‌سازد تا آنان بتوانند مشکلات درسی و بدفهمی‌های خود را به معلم‌شان مطرح نمایند؛
Math CATs .6 با وادار نمودن دانش‌آموزان به خود سنجشی و اندیشیدن بیشتر در مورد دانسته‌هایشان به یادگیری و پیشرفت ریاضی آنان کمک می‌کند و نوعی تفکر انتقادی را در دانش‌آموزان تقویت می‌نماید؛
روش‌های معمول ارزیابی پیشرفت درسی دانش‌آموزان (MathCATs)
برای اجرای MathCATs، خود سنجی توسط دانش‌آموزان با نظارت و هدایت معلم کلاس انجام می‌شود تا ضمن پی بردن به دانش تجربه‌ی دانش‌آموزان، فهم آن‌ها از مباحث جدید درسی نیز آشکار گردد.
خود سنجی توسط دانش‌آموزان
خود سنجی، شیوه‌ای از سنجش است که در آن شاگردان با روش‌های مختلف و با هدایت معلم به ارزیابی دانسته‌های خود از محتوای یک درس ریاضی می‌پردازد. سنجش تکوینی با افزایش انگیزش دانش‌آموزان آنان را به خودسنجی تشویق می‌نماید.
برخی از روش‌های خودسنجی
- یادداشت‌های کوتاه توسط دانش‌آموزان. در پایان درس فرصتی داده شود و از دانش‌آموزان خواسته شود که بنویسند در کلاس چه نکته‌های مهمی آموخته‌اند چه سؤالات و ابهاماتی برای آنان بی‌پاسخ مانده است.
مزیت این روش در آن است که با تکرار این یادداشت‌های کوتاه، معلم ریاضی می‌تواند برداشت خوبی از چگونگی درک دانش‌آموزان از درس داشته باشد و هدف‌های خود را در تدریس با برداشت آن‌ها مقایسه کند.
- پیچیده‌ترین نکته از منظر دانش‌آموز. از دانش‌آموزان خواسته شود پیچیده‌ترین نکته، تعریف، مفهوم و قضیه درس را مشخص نمایند.
به‌این‌ترتیب معلم می‌تواند به چگونگی برداشت و تصویر ذهنی دانش آموزان از مفاهیم پی ببرد و اینکه آیا نکته‌ی پیچیده‌ی درسی از منظر دانش‌آموز و معلم یکی است؟
- نقاط قوت و ضعف. از دانش‌آموزان خواسته شود که نقاط ضعف و قوت درس را فهرست کنند و برای هر یک دلیل یا دلایلی را ارائه دهند.
- بازگویی مطالب درسی. از دانش‌آموزان بخواهیم بخشی از درس یا یک تعریف یا مفهوم ریاضی و یا گزاره را با زبان و برداشت خود بازگو کنند. در اینجا، قدرت درک دانش‌آموزان و توانایی انتقال مطالب به دیگران سنجیده می‌شود.
- طرح سؤال توسط دانش‌آموز. از دانش‌آموزان بخواهید در ارتباط با موضوع درس یک یا دو سؤال طرح نمایند یا حتی پروژه‌ای را به‌عنوان یک فعالیت ریاضی طراحی کنند و نسبت به انجام آن اقدام نمایند. این پروژه می‌تواند دربردارنده مسائلی کوتاه و هدفمند باشد که با حل آن‌ها، شاگرد به‌سوی حل یک مسئله‌ی پیچیده‌تر و یا اثبات یک گزاره‌ی ریاضی هدایت شود.
- ارزیابی نسبی. از دانش‌آموز بخواهید که عملکرد خود را با اجراها و عملکردهای قبلی خود بسنجد. با استفاده از این روش آن‌ها با مقایسه نتایج قبلی می‌خواهند خود را بهبود بخشند. آن‌ها خود را با سایر دانش‌آموزان مقایسه نمی‌کنند که ممکن است به اعتمادبه‌نفس‌شان لطمه وارد کند.
منابع:
اصول آموزش ریاضی. دکتر سید حسن علم الهدایی
